Bhutan là một quốc gia nhỏ không giáp biển nằm giữa Ấn Độ và Trung Quốc, hầu như không có gì đáng chú ý trên trường quốc tế. Tuy nhiên những con tem bưu chính của Bhutan lại được các nhà sưu tập trên thế giới săn lùng nhiều nhất. Vậy tem của Bhutan có gì đặc biệt? Hãy cùng khám phá những câu chuyện hấp dẫn ẩn chứa trong những con tem nhỏ bé này nhé!
Ở Bhutan có những con tem thuộc hàng độc lạ nhất trên thế giới, ví dụ như tem được in trên lụa và lá thép thay vì giấy như bình thường, và lạ nhất là được in trên đĩa nhựa vinyl thu nhỏ có thể cho vào máy phát nhạc.
Những con tem đưa đất nước Bhutan ra với thế giới
Trước những năm 1960, đất nước Bhutan không có hệ thống bưu chính được tổ chức bài bản. Thư trong nước được vận chuyển bởi những người đưa thư hoặc khách du lịch bình thường, còn thư từ nước ngoài được chuyển qua bộ phận bưu chính Ấn Độ.
Các chương trình phát triển kinh tế xã hội và chấm dứt tình trạng tự cô lập của Bhutan bắt đầu được thực hiện vào cuối những năm 1950 và đầu những năm 1960, kéo theo lượng bưu phẩm tăng lên đáng kể, buộc chính phủ phải thành lập hệ thống bưu chính. Năm 1962, quốc gia này phát hành con tem bưu chính đầu tiên.
Một người có công trong việc giúp Bhutan phát hành tem bưu chính là doanh nhân giàu có người Mỹ Burt Kerr Todd. Khi đang học tại Đại học Oxford vào cuối những năm 1940, Todd đã gặp Ashi Kesang Choden-Dorfi, hoàng hậu tương lai của Bhutan và cũng là người đầu tiên từ đất nước nhỏ bé này đến phương Tây du học. Năm 1951, tức 2 năm sau khi tốt nghiệp, Todd nhận được lời mời từ hoàng gia Bhutan đến thăm đất nước của họ.
Todd đã không biết rằng hành trình đến Bhutan khó như thế nào. Khi đến Ấn Độ anh mới biết rằng Bhutan không có dịch vụ hàng không và cũng không có đường lớn đi vào đất nước, cách duy nhất là đi bộ hoặc cưỡi trên lưng những con la để đi qua các đường mòn trên rừng núi hoang vu. Nhưng Todd và những người bạn đã kiên trì và cuối cùng đã đến được thủ đô của Bhutan, họ nhận được sự chào đón nồng hậu của hoàng gia.
Todd đã yêu mến đất nước Bhutan với những con người thân thiện hiếu khách và những phong tục truyền thống lâu đời từ hàng thế kỷ trước. Khi trở lại Mỹ để kết hôn, anh đã đưa vợ mình trở lại Bhutan để hưởng tuần trăng mật.
Todd trở thành bạn thân của hoàng gia và vì quan hệ của gia đình anh đối với nền công nghiệp Mỹ nên anh đã được mời làm cố vấn tài chính danh dự cho chính phủ Bhutan. Năm 1959 chính phủ Bhutan quyết định vay Ngân hàng Thế giới 10 triệu đô la để phát triển kinh tế, và Todd đã đóng vai trò cố vấn chính trong việc làm đơn đăng ký.
Nhưng ngân hàng từ chối cho vay vì muốn giữ quan hệ với Ấn Độ – đất nước đang có tranh chấp biên giới với Bhutan. Một quan chức gợi ý rằng Bhutan có thể kiếm tiền bằng cách phát hành tem bưu chính giống như một số quốc gia nhỏ như San Marino và Monaco đã làm.
Todd đã tìm hiểu tình hình và nhận ra rằng phát hành tem thực sự là một cách rất tốt để huy động vốn. Chính phủ Bhutan ban đầu nghi ngờ nhưng sau đó đã đồng ý với kế hoạch này, và Todd đã thành lập Cơ quan tem Bhutan, một công ty tư nhân đặt tại Bahamas chuyên sản xuất tem và kinh doanh chúng trên thị trường quốc tế.
Những con tem độc lạ của Bhutan
Năm 1962, Bhutan phát hành những con tem đầu tiên là một bộ gồm 7 mẫu thiết kế đẹp mắt có hình một người đưa thư đi bộ, quốc huy của Bhutan, một người bắn cung, một con bò rừng hoang dã, một hình bản đồ của đất nước, pháo đài và tu viện Maharaja. Mặc dù chúng khá đẹp nhưng lại không được những người sưu tập tem chú ý, một phần vì Bhutan là quốc gia ít người biết đến, nhưng quan trọng hơn là vì những người sưu tập tem thường theo dõi các kênh thương mại và các tạp chí chuyên ngành về tem, mà Todd lại không hề biết điều đó.
Dần dần Todd đã tìm hiểu từ những người trong ngành và hiểu ra rằng phải làm cho những con tem có sức hấp dẫn và được biết đến nhiều hơn thì mới bán được. Anh đã thực hiện sự đổi mới đầu tiên là một con tem hình tròn kỷ niệm 40 năm ngày Vua Jigme Wangchuk của đất nước Bhutan lên ngôi, với kiểu dáng như huy hiệu được in nổi bằng vàng trên giấy nhiều màu. Tiếp theo là một bộ tem hình tam giác vẽ hình người tuyết. Các chuyên gia nghiêm túc chỉ xem chúng như chiêu trò quảng cáo, nhưng các nhà sưu tập nói chung đã rất thích chúng.
Năm 1967, Todd cho ra đời những con tem 3D đầu tiên trên thế giới về chủ đề khám phá vũ trụ. Hình ảnh các phi hành gia và tàu vũ trụ được in trên bề mặt nhựa nhiều lớp có cấu trúc đặc biệt để tạo hiệu ứng 3 chiều đẹp mắt. Những con tem 3D đã gây sốt trong giới chơi tem và đã bán được hàng trăm nghìn bộ.
Sau thành công của tem 3D, một loạt mẫu thiết kế khác đã được phát hành như tem tái hiện các tác phẩm điêu khắc và nhân vật nổi tiếng bằng chất liệu nhựa đúc, sau đó là loạt tem mang biểu ngữ tôn giáo được in trên lụa năm 1969. Cùng năm đó, Bhutan đã phát hành 12 con tem in trên lá thép mỏng 0,001 inch (khoảng 0,02 mm) để ghi nhận vai trò của ngành thép đối với xã hội.
Nhưng đáng chú ý nhất là “những con tem biết nói” được phát hành vào năm 1973. Chúng có nhiều màu sắc và thực chất là những chiếc đĩa ghi âm bằng vinyl kích thước mini, một mặt có keo để dán vào thư giống như tem bình thường, nhưng cũng có thể cho vào máy quay đĩa để phát ra tiếng nhạc giống như đĩa hát.
Những con tem đặc biệt này ghi âm các bài hát dân gian, quốc ca, lịch sử của Bhutan bằng tiếng Bhutan, ngoài ra còn có lịch sử của Bhutan được kể lại bằng tiếng Anh bởi chính Burt Kerr Todd. Ngày nay những con tem biết nói này được săn lùng nhiều nhất trong giới sưu tập, mỗi con tem có thể được bán với giá hàng trăm euro.
Năm 1974, hai năm sau khi vị vua thứ ba của Bhutan là Jigme Dorji Wangchuck băng hà, hợp đồng với Cơ quan tem Bhutan đã bị hủy bỏ. Công việc thiết kế, sản xuất và kinh doanh tem được trao cho Inter-Governmental Philatelic Corporation (IGPC), một công ty có trụ sở tại New York đại diện cho nhiều quốc gia nhỏ và đang phát triển.
Kể từ năm 1996, Bưu chính Bhutan đã thiết kế tem của riêng mình và tiếp tục đổi mới. Năm 2008 họ phát hành tem bưu chính CD-ROM đầu tiên trên thế giới nhân dịp lễ kỷ niệm 100 năm chế độ quân chủ của Bhutan. Những con tem có dạng chiếc đĩa nhỏ chứa video tài liệu về các sự kiện trong lịch sử của Bhutan: lễ kỷ niệm chế độ quân chủ, lễ đăng quang của vị vua thứ 5 và việc ký Hiến pháp mới.
Ngành sản xuất tem tiếp tục tạo ra một khoản thu nhập nhỏ cho Bhutan, mặc dù thị trường tem toàn cầu ngày càng suy giảm do các phương thức liên lạc khác lên ngôi thay thế cho viết thư tay, chẳng hạn như email và tin nhắn, nhưng một phần cũng do ngày càng ít những người đam mê sưu tập tem. Năm 2008, việc bán tem tạo ra lợi nhuận khoảng 8 triệu ngultrum (tương đương 74.000 đô la Mỹ) cho Bhutan. Tới năm 2015 con số đó đã là khoảng 196.000 USD.
Mời bạn xem thêm các bài viết liên quan:
- “Chờ em lớn, tôi sẽ cưới em làm vợ”: Chuyện tình như cổ tích của vua và hoàng hậu Bhutan
- Bạn muốn trở thành người hạnh phúc nhất thế giới? Hãy đến với Bhutan!
Hãy theo dõi BlogAnChoi để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!
